Co to jest moczenie nocne?

Kogo dotyczy moczenie nocne?

Moczenie nocne jest zjawiskiem powszechnym wśród dzieci, de facto po schorzeniach na tle alergicznym jest to najczęstszy przewlekły problem zdrowotny u dzieci. Częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek. Wg raportu SMG/KRC Poland-Media z marca 2002 roku 6% populacji dzieci w wieku 5-14 lat w Polsce moczy się w nocy. Problem dotyczy ok. 20-25% dzieci w wieku 5 lat, 10% 7-latków, 1–2% nastolatków. Dane te pokazują, że problem zanika z wiekiem.

Moczenie nocne

Co powoduje moczenie nocne?

Oprócz ogólnych przyczyn nietrzymania moczu u dzieci, moczenie nocne może mieć następujące podłoże:

• genetyczne – ostatnie badania pokazują, że głównym podłożem problemu może być uwarunkowanie genetyczne; naukowcy wyizolowali gen odpowiedzialny za moczenie nocne i zauważyli, że jest on dziedziczny – prawdopodobieństwo, że dziecko, którego jeden lub oboje rodzice moczyli się w nocy jako dzieci, również będzie się moczyć, jest bardzo duże;
• zaburzenie dobowego cyklu mikcji – zamiast spadku ilości produkowanego moczu obserwuje się jej wzrost, co jest związane ze zmniejszoną produkcją hormonu, odpowiedzialnego za regulację cyklu (wazopresyna);
• zmniejszona pojemność pęcherza moczowego w trakcie snu w stosunku do pojemności w ciągu dnia;
• zaburzenia wybudzania się – w wyniku niedorozwoju układu nerwowego mózg dziecka podczas snu za późno lub wcale nie dostaje informacji o potrzebie oddania moczu, więc dziecko nie wybudza się i oddaje mocz przez sen;
• urazy głowy lub rdzenia kręgowego;
• zespół bezdechów sennych;
• traumatyczne przejścia, problemy psychologiczne, strach.

Moczenie nocne jest problemem nie tylko fizjologicznym. Dziecko, które go doświadcza, staje się coraz bardziej sfrustrowane, nie rozumie, co się z nim dzieje. Im starsze dziecko, tym problem jest bardziej dla niego bolesny. Również rodzice, opiekunowie często nie radzą sobie z tą sytuacją. Poranki dla rodziny, w której dziecko w nocy się moczy, są często stresujące i nieprzyjemne. Jak temu zaradzić?

Diagnostyka i leczenie

Każde dziecko z nietrzymaniem moczu powinno udać się z rodzicem lub opiekunem do lekarza. Należy wykonać badania, aby postawić prawidłową diagnozę. Być może przyczyną moczenia nocnego jest u dziecka schorzenie, po którego wyleczeniu nieprzyjemne, mokre noce przejdą do historii.

O co może zapytać lekarz?

• Kiedy występują zaburzenia – tylko w dzień, tylko w nocy, zarówno w dzień, jak i w nocy – i jak często?
• Czy zaburzenia wystąpiły po dłuższej “suchej” przerwie?
• Czy dziecko kuca, krzyżuje nogi lub w inny sposób próbuje powstrzymać oddanie moczu w ciągu dnia?
• Jak często dziecko korzysta z toalety?
• Czy oddawaniu moczu towarzyszy pieczenie lub ból?
• Jak silne jest moczenie – czy wycieka kilka kropli, czy cała bielizna jest mokra, czy dziecku mocz cieknie po nogach?
• Czy wystąpiły inne objawy, np. bóle brzucha, niewyjaśnione podwyższenie temperatury?

Przykładowe badania wykonywane w celu postawienia diagnozy

• badanie ogólne i posiew moczu,
• oznaczenie stężenia kreatyniny, sodu i potasu w surowicy krwi,
• ocena ilości moczu dziennego i nocnego na podstawie zbiórki moczu,
• ocena zachowań fizjologicznych dziecka poprzez analizę dziennika mikcji,
• USG brzucha z oceną zalegania moczu po mikcji.

Lekarz powinien wyjaśnić zarówno dziecku, jak i jego opiekunom, co jest przyczyną moczenia i jak sobie z nim radzić. Bardzo ważną kwestią jest zrozumienie i zaakceptowanie przez dziecko zaproponowanej terapii. Im większa współpraca dziecka, opiekunów i lekarza, tym większe są szanse na szybkie i skuteczne ograniczenie lub wyeliminowanie moczenia.

Co może zaproponować lekarz

1. Terapia niefarmakologiczna

W dużym stopniu opiera się na nauce kontroli nad pęcherzem – najpierw za dnia, później w nocy; trwa od kilku do kilkunastu tygodni:

• terapia motywacyjna – polega na stosowaniu nagród za każdą suchą noc i odstąpieniu od kar za moczenie się – dziecko powinno uczestniczyć w porannym sprzątaniu nie na zasadzie kary, ale uznając to za naturalną konsekwencję moczenia; należy ograniczyć stosowanie pieluszek, ponieważ obniżają motywację;
• ograniczenie picia wieczorem i wizyta w toalecie bezpośrednio przed pójściem spać;
• przy „leniwym pęcherzu” częste i regularne opróżnianie pęcherza;
• przypominanie o oddawaniu moczu;
• stosowanie alarmu wybudzeniowego, który uczy dziecko budzenia się w celu oddania moczu, a docelowo wytrzymania całej nocy bez mikcji.

2. Terapia farmakologiczna

Dobierana w zależności od podłoża problemu, trwa kilka miesięcy; ukierunkowana na jeden z celów:

• zmniejszenie objętości produkowanego w nocy moczu;
• zwiększenie pojemności pęcherza;
• spłycenie snu, żeby dziecko mogło wybudzić się, aby oddać mocz.

O sukcesie leczenia można mówić, jeśli liczba mokrych nocy zostanie zredukowana o 90%.