Budowa układu moczowego

A – nerki, B – moczowody, C – pęcherz moczowy, D – ujście pęcherza moczowego, E – cewka moczowa, F – zwieracze, G – zakończenia nerwowe

Nerki

Parzysty narząd, najistotniejszy element układu moczowego. Nerki produkują mocz w procesie oczyszczania krwi z toksycznych substancji. Prawidłowe działanie nerek jest kluczowe dla utrzymania dobrego stanu całego organizmu.

Moczowody

Parzyste, wąskie przewody zbudowane z mięśni gładkich; odprowadzają mocz z nerek do pęcherza moczowego. Po napełnieniu pęcherza moczowody zamykają się automatycznie, zapobiegając cofaniu się moczu do nerek.

Pęcherz moczowy

Mięśniowy zbiornik umieszczony w dolnej części brzucha. Ma pofałdowaną i elastyczną ścianę, dzięki której może zgromadzić jednorazowo średnio 400–700 ml moczu, a przy największym rozciągnięciu nawet ok. 1500–2000 ml. Mięśnie ściany pęcherza rozciągają się podczas jego napełniania i kurczą się podczas opróżniania pęcherza.

Ujście pęcherza moczowego

U dołu pęcherza moczowego, przy jego szyjce, znajduje się ujście wewnętrzne cewki moczowej, zabezpieczone dwoma systemami mięśni w kształcie pierścienia (zwieracze).

Cewka moczowa

Końcowy odcinek układu moczowego. Jest to wąski, cienkościenny przewód, przez który wydalany jest mocz nagromadzony w pęcherzu. Cewka ma różną długość u kobiet i mężczyzn ze względu na ich odmienną budowę anatomiczną. Cewka moczowa u kobiet ma długość ok. 3–5 cm, natomiast u mężczyzn ma 15–20 cm, znajduje ujście na końcu prącia i ma dodatkową funkcję wyprowadzania nasienia.

Zwieracze

Wypływ moczu sterowany jest przez system dwóch zwieraczy – wewnętrznego i zewnętrznego. Zwieracz wewnętrzny to mięsień w kształcie pierścienia, który otacza początkowy odcinek cewki moczowej. Kurczy się on i rozluźnia niezależnie od woli człowieka. Zwieracz zewnętrzny utworzony jest z mięśni dna miednicy, które rozpięte są między kośćmi miednicy w kształcie odwróconego parasola. Ich zadaniem jest podtrzymywanie narządów jamy brzusznej oraz kontrola wypływu moczu zależna od świadomości człowieka.

Zakończenia nerwowe

W ścianach pęcherza moczowego znajdują się receptory, które odczytują zmiany napięcia, czyli stopień wypełnienia pęcherza i wysyłają sygnał do rdzenia kręgowego. Pierwsze sygnały parcia pojawiają się już przy wypełnieniu pęcherza 200–300 ml moczu.

Jak działa układ moczowy

Układ moczowy to jeden z ważniejszych systemów w ludzkim organizmie. Jego zadaniem jest utrzymanie równowagi płynów ustrojowych poprzez filtrację krwi i tworzenie moczu z usuniętych z niej substancji.

Nieustanna praca nerek reguluje zawartość soli oraz kwasów w organizmie. W ciągu doby przez nerki przepływa ok. 170–180 litrów krwi, z czego ok. 1,5 litra zostaje wydalone w postaci moczu. Jest to proces cykliczny, przebiegający według następującego schematu:

Wyprodukowany mocz zbiera się w pęcherzu moczowym, który w miarę napełniania rozciąga się. Kiedy pęcherz zawiera ok. 200–300 ml moczu, receptory umieszczone w ścianie pęcherza wysyłają sygnał, który wzbudza potrzebę oddania moczu. Osoba, u której układ moczowy działa prawidłowo, jest w stanie kontrolować wydalanie moczu i opóźnić moment opróżnienia pęcherza.

Opróżnienie pęcherza zaczyna się od rozluźnienia zwieraczy i skurczu pęcherza, który wypycha mocz na zewnątrz. Mocz wypływa przez cewkę moczową na zewnątrz, po czym zwieracze zaciskają cewkę moczową i mocz na nowo zaczyna gromadzić się w pęcherzu.

Nieprawidłowe działanie układu moczowego może spowodować nie tylko nietrzymanie moczu, ale konsekwencje znacznie poważniejsze, m.in. zatrucie organizmu. Poznaj rodzaje inkontynencji i stopnie nietrzymania moczu.